Osmanlı Devletinde Şair Sultanlar
Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi,
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi… Muhibbi
- Osmanlı Devleti’nde padişahlar sadece siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmeler ile meşgul olmamış, kültürel faaliyetlerde de bulunmuştur.
- Birçok Osmanlı padişahı yüksek eğitimlerinin yanında kalemi güçlü şairler olarak da karşımıza çıkmıştır. Hatta bazı padişahlar “divan” sahibi olacak kadar şiir yazmış ve Divan edebiyatına yön vermiştir.
- Bilinen ilk şair padişah II. Murad’dır.
- Osmanlı padişahlarının bir çoğu şiirlerinde isimleri yerine mahlaslarını kullanmışlardır.
- Padişahların mahlasları şu şekildedir:
| Padişah | Mahlası |
| II. Murad | Murâdî |
| Fatih Sultan Mehmet | Avnî |
| II. Bayezid | Adlî |
| Yavuz Sultan Selim | Selimî |
| Kanuni Sultan Süleyman | Muhibbî |
- Şair padişahların yazdığı birçok şiir vardır.
- Fatih Sultan Mehmet‘in yazmış olduğu şiirlerden biri Kimsesiz hiç kimse yok şiirdir.
Hiç kimse yok kimsesiz
Avnî
Herkesin var bir kimsesi
Ben bugün kimsesiz kaldım
Ey kimsesizler kimsesi
Kimse aradığım yollarda
Kimsesizlik kimsem oldu
Dinsin artık hicranın cana
Kimse aradığım yollar
Kimsesiz kimselerle doldu
- Yavuz Sultan Selim, henüz şehzadeliği sırasında Şah İsmail için nazım şekli ile o zamana kadar görülmemiş bir şiir yazmıştır.
- Şiir okunurken yukarıdan aşağıya, soldan sağa aynı şekilde okunabilmektedir.
Sanma şâhım herkesi sen sadıkâne yâr olur.
Selimî
Herkesi sen dost mu sandın belki ol ağyâr olur.
Sadıkâne belki ol cihanda serdâr olur.
Yâr olur ağyâr olur serdâr olur dîdâr olur.
Günümüz Türkçesi ile:
Şahım sen herkesi sadık dost olur sanma,
Dost mu sandın sen herkesi belki düşmanın olur,
Belki o kişi âlemde sözü geçen olur,
Dost olur, düşman olur, sözü geçen olur, hükümdar olur.
- Kanuni Sultan Süleyman ise sarayın bahçesindeki ağaçları saran karıncaları ilaçlayarak temizlemenin ve bunun uygun olup olmadığını hocası Ebussuud Efendiye bir beyit ile şu şekilde sormuştu:
Meyve ağaçlarını sarınca karınca
Günah var mı karıncayı kırınca?
Ebussuud Efendi ise aynı şekilde şöyle cevap vermişti:
Yarın Hakk’ın divanına varınca
Süleyman’dan hakkın alır karınca.
- Osmanlı padişahları içerisinde 23 tanesi divan sahibi, 12 tanesi hattat, 8 tanesi müzisyen ve bestekârdır. Resimle ilgilenen, değişik sanatlarda bilgisi olanlar ve ilmî eser yazanlar vardır.